📌هیچ بانکی در دنیا، در مقابل هجوم مشتریان، تاب نمیآورد
داستان «هجوم» سپردهگذاران به موسسات مالی و اعتباری در ایران، و خروج سپردهها از بانکها (که به هجوم بانکی شهرت دارد) و برخی از آن ور آبیها تبلیغ میکنند، در صورتی که اتفاق بیفتد یک بحران اساسی به وجود میآورد! بحرانی که باید تدبیر شود اما با تاسف، معاون سیف با حرفی که در شبکه خبر زد، کار را خراب کرد. اینکه گفت: بانک مرکزی سپردهها را تضمین نمیکند. حرف او، حرف درستی است اما بیانش شاید به این شکل بحران به وجود بیاورد. هجوم بانکی به عنوان نمونه در انگلستان، در آمریکا و چند کشور دیگر از قرن شانزدهم تا سالهای اوایل قرن بیستم و بعدتر از آن، رخ داده و تجربیات ناخوشایندی مانند رکود بزرگ(۱۹۲۹-۱۹۳۹) را رقم زده است.(علاقمندان موضوعات «banking crises»/«The Banking Panics»/« Bank Run» را مطالعه کنند)
به هر روی آنچه مشخص و واضح است، این موضوعات نقطه آغازی دارد که گاهی از یک خبر یا شایعه ناخواسته و در مواردی هم از شیوع اخبار با طراحی قبلی، آن هم برای خرابکاریهای آقتصادی آغازگر «هجوم بانکی» میشود. گاهی سهل انگاریهایی وجود داشته که «وحشت بانکی» ایجاد کرده، به «هجوم بانکی» رسیده و نهایتا «بحران بانکی را سبب شدهاست. موضوع با اهمیت این است که وقتی چنین رویدادی به هر دلیل، آغازشود، مانند یک سونامی جامعه را در مینوردد و دیگر چیزی جلودار میزان و قدرت تخریب آن نیست. این سونامی، تمام بنیادهای اقتصادی را در یک یا چند موسسه مالی ویران میکند و مهمتراز همه چیز«اعتماد» بین سپردگذاران و موسسه مالی را از بین میبرد. چنین نتیجهای چنان گران، سنگین و خسارت بار است و بازسازی فضای حاصل از آن چنان غیرممکن به نظر میرسد که گاهی این نتیجه دلفریب، نیروهای غیر (یا رقبای یک موسسه مالی و اعتباری) و حتی دشمنان بیرونی یک ملت، را به این صرافت میاندازد تا با استفاده از شیوههایی در مسیر این نوع خرابکاری اقتصادی قرار گیرند و بتوانند با نتایج حاصل از آن، امنیت و آسایش خاطر شهروندان، را تحت تاثیر قرار دهند.
بحرانهای بانکی از نظر اقتصادی سه سطح دارند. یکی از آنها «هجوم بانکی» است. مرحله بعد ترس یا «وحشت بانکی» است و در نهایت اگر این مراحل حل نشود نظام بانکی به بحرانی تمام عیار به نام اصیل «بحران بانکی» دچار خواهد شد و فروپاشی را در پی خواهد داشت.
«هجوم بانکی» زمانی است که تعداد زیادی از سپردهگذاران، بانک یا موسسهای مالی و اعتباری، در یک زمان، قصد برداشت پول و سپرده خود را از بانک یا آن موسسه، داشتهباشند. در چنین صورتی مشتریان بر این باورند (معمولا هم این باور از اخبار یا شایعاتی شروع میشود که بین مشتریان و سپردهگذاران، دهان به دهان در جامعه نقل میشود) که موسسه طرف قراداد آنها توان کافی برای بازپرداخت مطالبات آنها را ندارد یا به زودی این توان را از دست خواهد داد. در چنین صورتی مشتریان و سپردهگذاران برای اینکه دچار ضرر و زیان مالی نشوند به بانک مراجعه میکنند و چون خبر ورشکستگی یا ناتوانی موسسه مالی ازپرداخت دیون و مطالبات، به صورت عمومی منتشر شده، بانک یا موسسه مالی ناگاه با سیلی از سپردهگذاران مواجه خواهد شد. و ...
«وحشت بانکی» دامنه کار را وسیعتر میکند و هجوم به جای اینکه به یک بانک باشد به تعداد بانکهای بیشتری سرایت میکند و عملا مردم به این دلیل که به نوعی بیاعتمادی به سیستم، دچار میشوند و هر کدام میخواهد زودتر از نظام بانکی داخلی خارج شود. در این صورت زنجیره ورشکستگی بانکها به وجود میآید و عملا اقتصاد کشور با بحران اساسی همراه خواهد شد.
آنچه مسلم است همه اینها از یک «هجوم بانکی» یا) BANKRUN ( به یک موسسه مالی یا بانک شروع میشود. شایعات دهان به دهان میچرخد و مردم به جای اینکه خبر را از منابع دلسوز اقتصاد کشور کسب کنند، از منابعی ممکن است کسب خبر کنند که آن منابع خودشان آب بر این آسیاب، و نفت بر آتش بیاعتمادی میریزند تا اوضاع وخیمتر شود. به این دلیل است که اگر در همان فقره انتشار خبر مثلا درباره کاسپین، که بیشتر سر زبان است، مردم برای دریافت سپردهها هجوم نمیآورند (که البته حقشان بوده) هیچ بعید نبود اوضاع با آرامش بیشتر قابل حل شود و به تدریج سپردهها اعاده شوند اما این هجوم در توان هیچ بانکی در دنیا نیست! شایعات را گسترش ندهیم این موضوع بسیار خطرناک است
- ۹۶/۱۱/۱۸